Ανθεκτικότητα της ΕΕ: Έκδοση οδηγίας από το Συμβούλιο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων οντοτήτων

Το Συμβούλιο εξέδωσε σήμερα οδηγία και σύσταση που έχουν στόχο να μειώσουν τα τρωτά σημεία των κρίσιμων οντοτήτων και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους.

Ως κρίσιμες νοούνται οι οντότητες που παρέχουν βασικές υπηρεσίες καίριας σημασίας για τη διατήρηση νευραλγικών λειτουργιών της κοινωνίας, των οικονομικών δραστηριοτήτων, της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, και του περιβάλλοντος. Οι κρίσιμες οντότητες είναι αναγκαίο να διαθέτουν ικανότητες στους τομείς της πρόληψης, της προστασίας, της αντίδρασης, της αντιμετώπισης και της ανάκαμψης έναντι υβριδικών επιθέσεων, φυσικών καταστροφών, τρομοκρατικών απειλών και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας.

Πέρα από τις υβριδικές επιθέσεις και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής των τελευταίων μηνών είναι πολύ πιθανό να έρθουμε αντιμέτωποι με ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις. Η ετοιμότητα και η ανθεκτικότητα απαιτούν κοινή προσπάθεια. Πρέπει να μεριμνήσουμε ώστε οι κοινωνίες και η βιομηχανία μας να είναι σε ετοιμότητα για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τυχόν διαταράξεις της ασφάλειας και των οικονομιών μας. Πρέπει να μπορούν να αντιδράσουν γρήγορα σε περίπτωση που ξεσπάσει κάποια καταστροφή. Η οδηγία που εκδόθηκε σήμερα αποτελεί σημαντικό βήμα προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

Vít Rakušan, Υπουργός Εσωτερικών της Τσεχίας

Η εκδοθείσα οδηγία αφορά κρίσιμες οντότητες από διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων οι τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της υγείας, του πόσιμου νερού, των λυμάτων και του διαστήματος. Κάποιες από τις διατάξεις της οδηγίας καλύπτουν και ορισμένες κεντρικές δημόσιες διοικήσεις.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν εθνική στρατηγική για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων οντοτήτων, να διενεργούν αξιολόγηση κινδύνου τουλάχιστον ανά τετραετία και να προσδιορίζουν τις κρίσιμες οντότητες που παρέχουν βασικές υπηρεσίες. Οι κρίσιμες οντότητες θα πρέπει να εντοπίζουν τους σχετικούς κινδύνους που ενδέχεται να διαταράξουν σημαντικά την παροχή βασικών υπηρεσιών, να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίζουν την ανθεκτικότητά τους και να κοινοποιούν στις αρμόδιες αρχές περιστατικά που προκαλούν διαταραχές.

Η οδηγία ορίζει επίσης κανόνες για τον προσδιορισμό των κρίσιμων οντοτήτων ιδιαίτερου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Μια κρίσιμη οντότητα θεωρείται ότι παρουσιάζει ιδιαίτερο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον εφόσον παρέχει κάποια βασική υπηρεσία σε έξι ή περισσότερα κράτη μέλη. Σε αυτή την περίπτωση τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν από την Επιτροπή να διοργανώσει κάποια συμβουλευτική αποστολή, ή μπορεί και η ίδια η Επιτροπή να προτείνει να αξιολογήσει, με τη συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους, τα μέτρα που έχει λάβει η εν λόγω οντότητα για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία.

Η σύσταση που εκδόθηκε, ανταποκρινόμενη στις πρόσφατες πράξεις δολιοφθοράς στον αγωγό Nord Stream και στους νέους κινδύνους που ενέχει η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων υποδομών. Σκοπός της σύστασης είναι να επισπεύσει τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την υλοποίηση των στόχων της οδηγίας για τις κρίσιμες οντότητες και της οδηγίας NIS 2, και να ενισχύσει την ικανότητα της ΕΕ να προστατεύει τις κρίσιμες υποδομές της. Περιλαμβάνει σειρά στοχευμένων δράσεων σε βασικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι ψηφιακές υποδομές, οι μεταφορές και το διάστημα.

Η σύσταση καλύπτει τρεις τομείς προτεραιότητας: την ετοιμότητα, την αντίδραση και τη διεθνή συνεργασία. Καλεί τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τις εκτιμήσεις κινδύνου τους ώστε να αντικατοπτρίζουν τις τρέχουσες απειλές και τα ενθαρρύνει να διενεργούν προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων στις οντότητες που διαχειρίζονται κρίσιμες υποδομές, δίνοντας προτεραιότητα στον ενεργειακό τομέα. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη να αναπτύξουν, σε συνεργασία με την Επιτροπή, σχέδιο στρατηγικής για συντονισμένη αντιμετώπιση των διαταράξεων σε κρίσιμες υποδομές σημαντικού διασυνοριακού ενδιαφέροντος. Η ΕΕ θα στηρίξει τις χώρες εταίρους για να μπορέσουν να αυξήσουν την ανθεκτικότητά τους και θα ενισχύσει τη συνεργασία με το ΝΑΤΟ στον τομέα αυτό.

Ιστορικό

Η πρόταση οδηγίας για την ανθεκτικότητα των κρίσιμων οντοτήτων υποβλήθηκε από την Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2020. Αφού τεθεί σε εφαρμογή, η προτεινόμενη οδηγία θα αντικαταστήσει την ισχύουσα οδηγία για την ταυτοποίηση και τον χαρακτηρισμό των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας που εκδόθηκε το 2008.

Αξιολόγηση της εν λόγω οδηγίας που διενεργήθηκε το 2019 ανέδειξε την ανάγκη να επικαιροποιηθούν και να ενισχυθούν περαιτέρω οι υφιστάμενοι κανόνες, δεδομένων των νέων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ, όπως η αυξανόμενη επιρροή της ψηφιακής οικονομίας, οι εντεινόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οι τρομοκρατικές απειλές.

Μαζί με την πρόταση οδηγίας για τις κρίσιμες οντότητες, η Επιτροπή υπέβαλε επίσης πρόταση οδηγίας σχετικά με μέτρα για υψηλό κοινό επίπεδο κυβερνοασφάλειας σε ολόκληρη την Ένωση (NIS2). Στόχος της οδηγίας αυτής είναι να ανταποκριθεί στις ίδιες ανησυχίες, όμως στη σφαίρα του κυβερνοχώρου. Τον Σεπτέμβριο του 2020 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση πράξης για την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (DORA), η οποία θα ενισχύσει την ασφάλεια των ΤΠ χρηματοπιστωτικών οντοτήτων όπως οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι επιχειρήσεις επενδύσεων. Τα δύο κείμενα εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 28 Νοεμβρίου 2022.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν τη συντονισμένη εφαρμογή των τριών νομοθετικών πράξεων και της σύστασης.

• Σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών
• Πώς η ΕΕ ανταποκρίνεται στις κρίσεις και γίνεται πιο ανθεκτική (γενικές πληροφορίες)